Ổn áp LIOA là gì? Các bước chọn lựa 1 ổn áp cho gia đình

1. Ổn áp LIOA là gì

Ổn áp LIOA (Voltage stabilizer) là thiết bị điện có khả năng ổn định điện áp đầu vào cao hoặc thấp về mức ổn định (220V – 110V) dựa vào nguyên lý cảm ứng điện từ. Hiện nay Việt Nam có 2 lưới điện: 1 pha 220V và 3 pha 380V vì vậy ổn áp cũng chia thành ổn áp 1 pha 220V và 3 pha 380V.

Ngoài chức năng ổn định, hầu hết các ổn áp đều có tính năng bổ sung như bảo vệ quá áp đầu vào, chức năng bảo vệ quá tải giúp hoạt động ổn định các thiết bị điện.

Nguồn điện yếu, không ổn định, là nguyên nhân chính dẫn đến các thiết bị điện như tivi, tủ lạnh, dàn âm thanh, điều hòa, máy lạnh, 

Các thiết bị điện nói chung không thể hoạt động, nguy hiểm hơn còn có thể bị chập cháy, hỏng động cơ.

Dưới đây là một số trường hợp mà bạn nghĩ ngay đến việc mua ổn áp:                         

• Nguồn điện yếu, không ổn định: Có sự cố ở đường dây điện hạ thế, điện áp nguồn dâng cao làm cháy tất cả các thiết bị điện trong nhà.
• Điện yếu khiến chiếc điều hòa không thể khởi động, hoặc chạy chậm, làm lạnh không sâu, chỉ chạy quạt gió nên không phát huy hết vai trò làm mát không khí. 
• Bảo vệ thiết bị điện: Trên đường dây điện có nhà hàng xóm cùng khu thường xuyên sử dụng máy hàn, điện chập chờn,…
• Ổn định nguồn điện: Vào giờ cao điểm, nhiều gia đình đồng loạt sử dụng các thiết bị điện. Việc nấu cơm bị ảnh hưởng nhiều bởi điện yếu, cơm không chín hoặc trên sống dưới khê.
• Sử dụng thiết bị điện khác: Gia đình mua thêm 1 thiết bị điện (tủ lạnh, máy giặt, điều hòa…) sử dụng điện 100V hoặc 120V và không biết làm sao để sử dụng.

Dưới sự hỗ trợ của ổn áp với khả năng giữ điện ổn định, những tình trạng này sẽ được khắc phục. 

• Nguyên lý hoạt động – Tác dụng của ổn áp

Các loại ổn áp phổ biến hiện nay trên thị trường sẽ có 5 nguyên lý hoạt động chính như sau:

• Sử dụng biến áp xuyến phối hợp chổi than, lấy điện áp ra trực tiếp.
• Sử dụng biến áp bù phối hợp biến áp xuyến có chổi than hoặc linh kiện bán dẫn IGBT.
• Sử dụng biến áp và tụ điện.
• Sử dụng biến áp phối hợp chuyển mạch rơ le.
• Sử dụng biến áp xung và mạch điện tử.

2. Nguyên lý hoạt động sử dụng biến áp xuyến với chổi than

Máy ổn áp LiOA thông thường có một biến áp hình xuyến được quấn dây điện từ, trên bề mặt dây có gắn chổi than. Chổi than sẽ làm nhiệm vụ trượt lấy điện áp của từng vòng dây.

Ổn áp đang tự điều chỉnh để đạt điện áp tiêu chuẩn 220V

Khi thấy điện áp ra bị thấp hay cao thì mạch điều khiển sẽ có lệnh cho mô tơ hoạt động. Quay thuận hoặc quay ngược để lấy điện áp ở vòng dây trên biến áp hình xuyến.

Khi nào điện áp đầu ra đủ 220V thì mạch so sánh sẽ ra lệnh cho mô tơ dừng lại.

Và khi bị mất điện thì chổi than sẽ tự động trở về vị trí an toàn, tương ứng với điện áp vào cao nhằm không bị cộng dồn điện áp khi có điện trở lại.

Nguyên lý của ổn áp 1 pha đơn giản hơn ổn áp 3 pha. Mỗi một máy chỉ có cấu tạo:

• 1 Mạch điều khiển.
• 1 Biến áp hình xuyến (Công suất càng lớn biến áp càng lớn).
• 1 Động cơ điều khiển quay lên quay xuống.
• 1 Chổi than kích thước tiêu chuẩn với biến áp hình xuyến.
• Các phụ kiện đi kèm theo máy như đồng hồ, cọc đấu, đèn báo…

Tác dụng của ổn áp:

– Bảo vệ thiết bị điện: Máy ổn áp sẽ khắc phục tình trạng điện mức trên hoặc dưới mức điện áp gây tác hại đối với các thiết bị điện tử, làm thiết bị hư hỏng hoặc cháy nổ.

– Giữ điện áp ra ổn định: Khi điện áp vào thay đổi trong phạm vi cho phép (gọi là dải ổn áp) cung cấp nguồn điện lý tưởng để đáp ứng cho các thiết bị điện tử khác 

– Ổn áp ngoài ổn định điện áp: tích hợp rất nhiều tính năng nhằm bảo vệ tối đa thiết bị điện, tạo ra một hệ thống điện an toàn cho gia đình bạn:

Tự động bảo vệ quá dòng, đoản mạch bằng Circuit Breaker (CB): Ổn áp sẽ tự ngắt điện khi bị quá tải, tránh gây ra chập cháy, hỏa hoạn.

Tự động bảo vệ quá áp bằng Rơ le điện tử: Máy ổn áp sẽ tự động cắt điện áp ra khi có sự cố làm điện áp đầu ra quá cao (vượt quá dải hoạt động của máy) nhằm bảo vệ tốt cho các thiết bị điện.

Máy ổn áp sẽ tự động đóng điện trở lại khi hết sự cố.

Chống sốc điện bằng hệ thống Delay, Auto-reset:

Ổn áp sẽ tự động đưa chổi than về vị trí an toàn khi mất điện và khi có điện trở lại ổn áp có mạch trễ khoảng 5 giây để ổn định điện áp sau đó mới cấp điện ra tải.

Một vài model ổn áp có trang bị Circuit Breaker (CB) đảo chiều:

Khi chất lượng điện áp thấp, không ổn định ta nên sử dụng ổn áp loại này để nâng cao tuổi thọ cho các thiết bị sử dụng điện.

Nhiều model ổn áp trang bị thêm 2 đồng hồ Volt kế hoặc 1 Volt kế có chuyển mạch để hiển thị điện áp vào – ra:

Chức năng giúp dễ dàng theo dõi chính xác chất lượng điện vào – ra để có điều chỉnh phù hợp.

3. Các bước chọn mua ổn áp

Dưới đây là 3 bước chọn mua ổn áp phù hợp với nhu cầu sử dụng, bạn nên tham khảo đủ 3 bước này để chọn mua.

a. Chọn số pha

– Hiện nay, máy ổn áp được phân loại theo nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng gồm: 

• Ổn áp 1 pha (110V – 220V): Dùng cho các thiết bị gia dụng gia đình hoặc văn phòng. 
• Ổn áp 3 pha (200V – 220V – 380V): Dành cho các nhà xưởng sử dụng thiết bị điện công nghiệp.

b. Chọn dải điện áp đầu vào

– Điện áp vào là dãy điện mà ổn áp có thể tiếp nhận ở đầu vào để chuyển thành điện áp phù hợp tại đầu ra.

Khi dòng điện đầu vào có điện áp dao động trong các dải điện áp 60V – 250V ổn định về điện áp đầu ra phù hợp với thiết bị sử dụng.

c. Chọn công suất của ổn áp

– Công suất máy ổn áp được in trên mặt trước của máy hoặc hiển thị tại tem nhãn với kí hiệu là KVA.

Đây là kí hiệu dành cho công suất danh định của máy ổn áp và công suất thực tế khi hoạt động sẽ được tính theo đơn vị Watt (W).

Công thức quy đổi giữa 2 đại lượng này là 1 KVA = 800W. 

– Khi chọn mua máy ổn áp, bạn cần lựa chọn công suất ổn áp dựa trên tổng công suất của các thiết bị điện dự định sử dụng ổn áp.

Việc tính toán trước khi chọn mua ổn áp sẽ giúp tránh được tình trạng quá tải gây nguy hiểm trong quá trình sử dụng.

Bạn có thể tham khảo bảng công suất các thiết bị điện trong gia đình:

Thiết bị điện	Công suất ước tính
Máy lạnh 1.5 HP	1000W
Máy nước nóng trực tiếp	4000W
Tủ lạnh 400 lít	250W

Lưu ý: Bảng này chỉ để ước tính nhanh công suất thiết bị điện trong gia đình, để có thể chọn mua ổn áp chính xác bạn nên kiểm tra công suất thiết bị trực tiếp. 

Sau khi tính đc tổng công suất các thiết bị điện trong gia đình mình bắt đầu chọn mua ổn áp: cứ 800W thiết bị trong gia đình thì = 1KVA ổn áp. 

Tham khảo bảng quy đổi nhanh các công suất ổn áp:

Công suất ổn áp	Công suất thiết bị trong gia đình có thể đáp ứng
1KVA	800W
2KVA	1600W
3KVA	2400W
4KVA	3200W
5KVA	4000W

Công suất 1KVA phù hợp với nhiều thiết bị điện hoạt động cùng lúc dưới 800W, ví dụ ổn áp có thể phù hợp cho máy tính xách tay 110W, 1 máy in Laser 250W, 1 quạt treo tường 55W,…

Tổng công suất của các thiết bị điện sử dụng là 415W, nhỏ hơn mức giới hạn mà máy ổn áp này cung cấp.

Với công suất 2KVA, ổn áp có thể dùng được cùng lúc cho nhiều thiết bị điện khác nhau với tổng công suất 1100W.

Chẳng hạn, bạn có thể dùng ổn áp này cho 1 nồi cơm 600W và 1 tủ lạnh 300W.

Công suất 3KVA phù hợp nhiều thiết bị điện hoạt động cùng lúc dưới 1620W. Ví dụ như sử dụng 1 máy lạnh 1000W, 2 quạt điều hòa 150W và 1 máy in laser 250W.

Tổng cộng thiết bị điện sử dụng 1550W, nhỏ hơn so với 1620W mà máy ổn áp này cung cấp. 

Công suất 5KVA có thể sử dụng cho 1 máy lạnh công suất 1000W, 2 quạt điều hòa 60W, 1 nồi lẩu điện 1300W và 4 đèn bàn học 5W.

Tổng cộng các thiết điện sử dụng là 2440W, nhỏ hơn 2700W được khuyến nghị của chiếc máy ổn áp này.  

d. Chọn dây dẫn điện

Để tránh sụt áp khi máy mang tải, cần phải chọn tiết diện dây dẫn đủ lớn tương ứng với công suất của máy.

Bạn có thể tham khảo bảng sau:

Công suất máy ổn áp	Tiết diện dây dẫn tối thiểu (dây đồng)
1KVA	Loại 1 mm2
2KVA	Khoảng 2.5 mm2
3KVA	Khoảng 4 mm2
5KVA	Khoảng 6 mm2
7.5KVA	Khoảng 8mm2
10KVA	Khoảng 12 mm2

Như vậy, trước khi mua ổn áp bạn cần xác định rõ: Số pha, dải điện áp đầu vào, công suất máy.

Ví dụ: Ban ngày khu vực bạn sinh sống có điện áp vào thấp dưới 170V (điện yếu khiến đèn huỳnh quang tắt),

Tổng công suất thiết bị điện muốn sử dụng với ổn áp là 5400W thì ổn áp bạn nên chọn là Ổn áp 1 pha, Dải điện áp đầu vào 150V – 250V, Công suất ổn áp là 7.5 KVA.

Sau khi mua ổn áp thì tiết diện dây dẫn để đấu ổn áp vào lưới điện là khoảng 8 mm2 để máy hoạt động ổn định

Tìm hiểu các tiện ích của ổn áp

Bảo vệ quá tải, ngắn mạch

– Máy ổn áp được trang bị MCB có khả năng tự ngắt nguồn điện nếu như đang trong tình trạng quá tải, ngắn mạch, ngắn áp, đảm bảo tuổi thọ cho các thiết bị điện đồng thời mang lại sự an toàn cho người dùng. 

– Ngoài ra, ổn áp còn có khả năng tự động bảo vệ quá áp bằng rơ le điện tử: máy ổn áp sẽ tự động cắt điện áp ra khi có sự cố làm điện áp đầu ra quá cao nhằm bảo vệ tốt cho các thiết bị điện.

Sau đó, máy sẽ tự động khởi động lại trở lại khi hết sự cố.

Động cơ bền bỉ, đảm bảo điện áp nguồn ra

– Vị trí chổi than sẽ được điều chỉnh nhanh chóng nhận biết điện áp đầu vào, để giúp điện áp đầu ra liên tục tự động, đảm bảo thiết bị không bị ngắt quãng nhằm cung cấp nguồn điện ổn định cho các thiết bị điện đang sử dụng.

Chống sốc điện

– Tính năng khởi động trễ chống sốc điện, mạch đầu ra của ổn áp trễ từ 3 – 5 giây để ổn định điện áp, chống tình trạng sốc áp trước khi cung cấp cho thiết bị

Nhằm đảm bảo độ tương thích với các thiết bị điện khác, đảm bảo sự an toàn với người dùng.

Cầu dao đảo nguồn

– Khi chất lượng điện áp tốt, ổn định thì chúng ta không nên sử dụng ổn áp vì gây lãng phí. Với cầu dao đảo nguồn bạn có thể trực tiếp sử dụng điện từ nguồn hoặc thông qua ổn áp để phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Dải điện áp vào rộng

Máy ổn áp được trang bị dải điện áp vào rộng, đáp ứng nhu cầu khác nhau của người dùng. Theo quy chuẩn quốc tế, dải tần của ổn áp 1 pha bao gồm 3 loại chọn dải điện áp đầu vào:

• Dải 150V~250V: Dải thường.
• Dải 90V~250V: Dải rộng.
• Dải 50V~250V: Dải rất rộng.

Thiết kế nhỏ gọn, có tay cầm

– Trên thị trường hiện nay, máy ổn áp thường có kiểu dáng hình hộp, có tay cầm giúp việc lắp đặt dễ dàng khi lắp ráp.

– Đồng hồ hiển thị rõ ràng thông số tiện lợi, dễ dàng theo dõi điện áp vào, điện áp ra.

4. Lựa chọn thương hiệu, nơi sản xuất

Trên thị thường, có nhiều thương hiệu ổn áp khác nhau với mẫu mã đa dạng cho bạn lựa chọn. Mời bạn tham khảo một số thương hiệu uy tín chọn mua ổn áp phù hợp với nhu cầu của mình.

Tiêu chí	Thương hiệu, nơi sản xuất	Đặc điểm nổi bật	Bảo hành	Tầm giá
Robot	– Thương hiệu: Việt Nam – Sản xuất: Việt Nam	Trang bị chức năng Autoreset với các máy dải rộng. Động cơ Servo (biến áp & chổi than) tự động. Xem thêm tại đây	Chính hãng 3 năm	1.2 – 7 triệu
Lioa	– Thương hiệu: Việt Nam  -Sản xuất: Việt Nam	Cấu tạo gồm 1 lõi tôn Silic hình xuyến. Động cơ Servo 1 chiều, kiểm tra điện áp 1500V trong vòng 1 phút.	Chính hãng 3 năm	1 – 25 triệu
Standa	– Thương hiệu: Việt Nam – Sản xuất: Việt Nam	Cấu tạo gồm 1 lõi tôn Feranit. Động cơ mô tơ 1 chiều. Bảo vệ quá áp bằng mạch điều khiển Aptomat. Dùng 2 chổi than nên máy chạy êm, bù điện nhanh, đủ công suất.	Chính hãng 4 năm	2- 20 triệu
Hansinco	– Thương hiệu: Việt Nam  -Sản xuất: Việt Nam	Cấu tạo gồm 1 lõi tôn Silic hình xuyến. Động cơ Servo 1 chiều, kiểm tra điện áp 1500V trong vòng 1 phút.	Chính hãng 3 năm	1 – 12 triệu